Nowoczesny uniwersytet to dynamiczna instytucja, która dostosowuje się do zmieniającego się świata, odpowiadając na wyzwania społeczne, technologiczne i gospodarcze. Dziś uczelnie muszą mierzyć się z wieloma wyzwaniami, w tym z rosnącymi wymaganiami studentów, zmieniającym się rynkiem pracy oraz koniecznością innowacyjnego podejścia do kształcenia. Jednym z głównych wyzwań jest integracja nowych technologii z tradycyjnym modelem nauczania. Rynki pracy wymagają od absolwentów nie tylko wiedzy teoretycznej, ale i praktycznych umiejętności, które często wykraczają poza tradycyjne programy studiów. W odpowiedzi na to w AGH dostosowujemy programy nauczania, uwzględniając w nich m.in. kompetencje przyszłości, takie jak umiejętności cyfrowe, zarządzanie danymi czy kreatywność – mówi prof. Jerzy Lis, rektor AGH w Krakowie.
Zdaniem prof. dr. hab. Rafała Matery, rektora Uniwersytetu Łódzkiego, uczelnia nie może być jednak tylko instytucją dającą zawód. – Musi pozostać miejscem, które daje narzędzia do samodzielnego, sprawnego myślenia, dociekania, podważania i kreowania. Wtedy absolwent ma dużo większe szanse na rynku, bez względu na jego aktualne wymagania – mówi prof. Matera z Uniwersytetu Łódzkiego.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu także skupia się na rozwijaniu umiejętności praktycznych, kompetencji cyfrowych oraz tzw. kompetencji miękkich. – Wprowadziliśmy nowe kierunki, np. studia podyplomowe z polityki rowerowej i planowania ruchu rowerowego (we współpracy z miastem Rybnik), Urban Sustainability Studies (realizowane z kilkoma uczelniami europejskimi), kierunek lekarsko-dentystyczny oraz analitykę weterynaryjną. Planujemy również uruchomienie studiów związanych z odnawialnymi źródłami energii oraz pilotażowy program „student-pracownik”, który pozwoli studentom zdobywać praktyczne doświadczenie w ścisłej współpracy z biznesem – mówi prof. Monika Wałachowska, prorektorka ds. studenckich i kształcenia, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Uniwersytet Wrocławski także poszukuje nowych sposobów, by wspierać studentów i przygotowywać ich do dynamicznego rynku pracy. – Otwieramy innowacyjne kierunki, takie jak sztuczna inteligencja w analizie danych czy kryminalistyka z elementami AI. Stawiamy na studia podyplomowe, kursy i szkolenia w ramach mikropoświadczeń oraz studia w języku angielskim. Ale rozwój uczelni to nie tylko kierunki. Tworzymy także bogatą ofertę przedmiotów ponadprogramowych i wspieramy studentów poprzez mentoring, targi pracy i praktyki organizowane przez Akademickie Biuro Karier – mówi prof. Robert Olkiewicz, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.
Elastyczność nauczania – odpowiedź na oczekiwania studentów
Dla studentów ważna jest też elastyczność nauczania. Coraz częściej oczekują możliwości nauki np. w trybie hybrydowym lub online, by móc dostosować harmonogram studiów do swojego życia. – Każdy z naszych wydziałów ma autonomię w tych sprawach, ale nie da się wszystkiego zrealizować zdalnie. Studia to nie tylko wykłady, to kilka lat formowania się naszego myślenia, interakcji z ludźmi czy po prostu zdobywania nowych kontaktów. Nie zastąpi tego żadna hybrydowa formuła – zauważa prof. Matera. Również Politechnika Łódzka stawia na elastyczność w nauczaniu, oferując studentom dostęp do międzynarodowych programów edukacyjnych oraz mikromodułów, które umożliwiają rozwój kompetencji cyfrowych oraz interdyscyplinarne podejście do rozwiązywania problemów.
– Kładziemy nacisk na kształcenie projektowe, mikrokursy oraz mentoring. Uczelnia jest członkiem ECIU (Europejska Sieć Innowacyjnych Uniwersytetów) i nasi studenci mają dostęp do programów edukacyjnych oferowanych przez 13 uczelni partnerskich. Wielu z nich korzysta z możliwości udziału w mikromodułach i wyzwaniach (Challenge-Based Learning), które promują interdyscyplinarne podejście do rozwiązywania rzeczywistych problemów społecznych i technologicznych. Szkolimy naszych wykładowców, by byli na bieżąco z najnowszymi trendami i metodami kształcenia – mówi prof. Krzysztof Jóźwik, rektor Politechniki Łódzkiej.
UMK w Toruniu rozwija nowoczesne metody kształcenia, szczególnie w zakresie edukacji zdalnej i hybrydowej. Inwestuje w rozwój kompetencji cyfrowych wśród wykładowców i doktorantów. Powstają też kolejne laboratoria i pracownie, które zapewniają dostęp do innowacyjnych narzędzi i metod badawczych, czyniąc studiowanie ciekawszym i bardziej praktycznym. – W przyszłości UMK zamierza jeszcze bardziej zacieśniać współpracę z biznesem, samorządem oraz szkołami. Dostrzegamy ogromny potencjał w krótkich formach kształcenia, takich jak kursy, szkolenia i warsztaty oparte na nowoczesnych technologiach. We wrześniu ruszają pierwsze kursy w ramach Uniwersytetu Otwartego UMK, które pozwolą na elastyczne zdobywanie nowych kompetencji przez osoby w różnym wieku i na różnych etapach kariery zawodowej – dodaje prof. Wałachowska.
Sztuczna inteligencja – przyszłość edukacji?
Sztuczna inteligencja staje się nieodłącznym elementem uczelni, wspierając zarówno procesy edukacyjne, jak i badawcze. – AI już zmieniła uczelnie, pozwala zarówno studentom, jak i wykładowcom na sprawniejszą pracę – zauważa prof. Matera. Uniwersytet Łódzki wprowadził zespół zajmujący się wdrażaniem AI w edukacji, co pozwala na lepsze dostosowanie nauczania do indywidualnych potrzeb studentów. Jednocześnie, jak podkreśla uczelnia, trzeba zachować ostrożność, by AI nie stała się jedynie narzędziem do „chodzenia na skróty”. W Politechnice Łódzkiej sztuczna inteligencja ma szerokie zastosowanie zarówno w procesach edukacyjnych, jak i badawczych. – AI wspomaga naukę, czyniąc ją bardziej dostępną dla studentów z różnymi potrzebami. Jednak to ludzie tworzą, wdrażają i nadzorują te technologie. To doświadczenie i kreatywność nauczycieli będą napędzać innowacje i rozwój – mówi prof. Jóźwik.
Rola uczelni w przyszłości – centrum innowacji
W przyszłości uniwersytety będą odgrywać jeszcze ważniejszą rolę w rozwoju innowacyjności oraz technologii. – Uczelnie powinny stać się hubami innowacji, gdzie studenci mogą realizować projekty, które później znajdą zastosowanie w przemyśle czy biznesie – mówi prof. Lis z AGH. Uczelnie, takie jak AGH czy Politechnika Łódzka, inwestują w nowoczesne centra badawcze oraz przestrzenie do realizacji projektów. Przyszłość uczelni to także rola w kształtowaniu wiedzy w obszarach technologicznych, jak np. inżynieria kosmiczna czy zielona transformacja. Niebawem w AGH rozpocznie działalność nowa jednostka – Wydział Technologii Kosmicznych.
Kluczowym wyzwaniem, o którym mówią rektorzy, pozostaje umiędzynarodowienie uczelni. – Jedną z szans jest projekt dyplomu europejskiego (European Degree), nad którym trwają prace. Nie zastąpi on istniejących i uznanych przez państwa członkowskie UE rodzajów kwalifikacji. Ma być nową formą, która pozwoli uczelniom współpracującym ze sobą, prowadzącym wspólne programy studiów, na wydawanie wspólnego dyplomu. Ma on być również siłą napędową dla wzrostu konkurencyjności Europy – mówi dr hab. Patrycja Matusz, prorektor ds. umiędzynarodowienia z Uniwersytetu Wrocławskiego, pełnomocniczka ministra nauki do spraw europejskich i prezydencji Rzeczypospolitej Polskiej w Radzie Unii Europejskiej.
Rektorzy: Potrzeba większego finansowania
Jak podkreślają przedstawiciele uczelni, głównym problemem są finanse, które są niezbędne do prowadzenia edukacji i badań na wysokim poziomie. – W ostatnich sześciu latach inflacja wzrosła wielokrotnie więcej niż subwencja dla uczelni. W rezultacie uczelnie, mimo pozyskiwania dodatkowych środków, nadal mają trudności finansowe, aby utrzymać wszystkie swoje działania – mówi prof. dr hab. inż. Krzysztof Jóźwik. Zdaniem prof. dr. hab. Rafała Matery, jeśli zamierzamy rywalizować na najwyższym poziomie gospodarek światowych, musimy więcej w to zainwestować, bo rywalizowanie ceną nie daje już efektów. – Bez innowacji nie pójdziemy dalej gospodarczo – dodaje. ©℗
—a.u.
