Edukacja zdrowotna i zdrowie psychiczne w szkołach. Rzecznik Praw Obywatelskich pyta MEN o konkretne działania

Tekst powstał we współpracy z Wydawnictwami Szkolnymi i Pedagogicznymi SA

Czy polska szkoła jest gotowa na realne wsparcie zdrowia psychicznego uczniów? Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek w piśmie skierowanym do minister edukacji Barbary Nowackiej przypomina, że konstytucyjny obowiązek szczególnej opieki zdrowotnej wobec dzieci obejmuje również ich dobrostan psychiczny. W ocenie RPO wprowadzenie nowego przedmiotu – edukacji zdrowotnej – to krok w dobrym kierunku, jednak kluczowe będzie, czy i w jaki sposób MEN zadba o jego szerokie wdrożenie.

Czytaj więcej

Edukacja i wychowanie

MEN zmienia zdanie w sprawie nowego przedmiotu w szkołach. Nowacka ogłosiła decyzję

W 2025 r. edukacja zdrowotna będzie przedmiotem nieobowiązkowym - poinformowała w czwartek minist...

Edukacja zdrowotna w polskich szkołach. Depresja: temat alarmujący

Wystąpienie RPO jest pokłosiem marcowych obrad Komisji Ekspertów ds. Ochrony Zdrowia Psychicznego przy RPO, podczas których podkreślono skalę i dynamikę problemu depresji wśród młodzieży. Eksperci zajmujący się zdrowiem psychicznym alarmują: zaburzenia psychiczne stają się zjawiskiem coraz powszechniejszym, a ich występowanie wśród młodych ludzi wzrasta w niepokojącym tempie. Dane z lat 1997–2009 wskazują na niemal dwukrotny wzrost liczby pacjentów leczonych psychiatrycznie, a od tego czasu sytuacja dzieci i młodzieży nadal się pogarsza.

– Konieczne są działania prewencyjne, które pozwolą wychwytywać niepokojące sygnały już na wczesnym etapie. Szkoła jest naturalnym środowiskiem, w którym może to się dziać – podkreślają eksperci cytowani przez RPO.

Nowy przedmiot. Edukacja zdrowotna, czyli szansa na zmianę

6 marca 2025 roku minister Barbara Nowacka podpisała projekty rozporządzeń w sprawie podstawy programowej dwóch nowych przedmiotów: edukacji obywatelskiej i edukacji zdrowotnej, które mają pojawić się w szkołach od września 2025 roku. W treściach przewidzianych dla edukacji zdrowotnej znalazły się m.in. zagadnienia związane z rozwojem emocjonalnym i psychicznym, przeciwdziałaniem uzależnieniom, przemocy rówieśniczej i seksualnej, a także tematami neuroróżnorodności i niepełnosprawności.

Czytaj więcej

Edukacja i wychowanie

Edukacja obywatelska i zdrowotna od września. Czy będą obowiązkowe?

Barbara Nowacka podpisała 6 marca 2025 roku projekty rozporządzeń, wprowadzających do szkół eduka...

Jak zauważa RPO, żaden dotychczasowy przedmiot szkolny nie obejmował tak szeroko pojętej psychoedukacji w sposób systemowy i obowiązkowy. Obecnie podobne treści pojawiają się najczęściej fragmentarycznie – na lekcjach wychowawczych lub wychowania do życia w rodzinie, na które jednak nie uczęszczają wszyscy uczniowie.

Potrzeba powszechności i systemowego podejścia w edukacji zdrowotnej

Rzecznik przyznaje, że zgodnie z obecnymi planami, nauczanie przedmiotu edukacja zdrowotna ma być dobrowolne. Choć taka decyzja mieści się w granicach swobody regulacyjnej władz oświatowych, RPO apeluje, by objąć nim jak największą liczbę uczniów.

– To nie może być przedmiot tylko dla wybranych – sugeruje w wystąpieniu do MEN.

Wiącek przypomina także, że zgodnie z preambułą do ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, „zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka”, a jego ochrona należy do obowiązków państwa. Tym samym nowy przedmiot w szkołach należy postrzegać jako realizację konstytucyjnego nakazu (art. 68 ust. 3 Konstytucji RP), zgodnie z którym „władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom”.

Pytania do MEN

W związku z powyższym Rzecznik Praw Obywatelskich wystosował do minister Barbary Nowackiej konkretne pytania:

1. W jaki sposób Ministerstwo Edukacji Narodowej zamierza działać, by objąć nauczaniem edukacji zdrowotnej jak największą liczbę uczniów?

2. Czy planowane są inne działania zmierzające do upowszechniania w szkołach wiedzy na temat zdrowia psychicznego?

3. Czy w ramach działań systemowych planowane są akcje edukacyjne kierowane do rodziców i opiekunów, dotyczące funkcjonowania psychospołecznego dzieci i młodzieży?

Czytaj więcej

Szkoły podstawowe i średnie

Sondaż: czy Polacy boją się edukacji zdrowotnej w szkołach?

Ponad 60 proc. ankietowanych przez IBRiS uważa, że wprowadzenie do szkół edukacji zdrowotnej nie...

RPO wskazuje, że skuteczna edukacja w zakresie zdrowia psychicznego nie może ograniczać się wyłącznie do szkoły – potrzebne są także działania systemowe, które obejmą całe otoczenie dziecka, w tym rodziców.