Komiksy w lekturach oburzają posłów

Roman Giertych, były minister edukacji i były lider Ligi Polskich Rodzin, w piątek triumfował. – Minister Hall zrobiła z Gombrowiczem dokładnie to co ja. Ale o Gombrowicza się nie martwię – zaznaczył. – Niepokoi mnie, że uczniowie nie będą czytać „Potopu” i „Quo vadis” Sienkiewicza. A zamiast „Pamięci i tożsamości” Jana Pawła II poznają „Imię róży” Umberto Eco. To oznacza, że polska szkoła będzie uczyła nie według rodzimego, ale europejskiego kodu kulturowego.

Z kolei posłowie PiS zwołali w Sejmie konferencję poświęconą lekturom. Polityków zaniepokoiła propozycja nowej listy lektur. Pojawiła się na ministerialnej stronie internetowej opisującej założenia reformy szkolnictwa. – Ten projekt nie wnosi nic wartościowego. Wyeliminowanie „Trylogii” Sienkiewicza i utworów Żeromskiego z gimnazjum spowoduje, że młody człowiek nie będzie nauczany w duchu historycznym – mówi Sławomir Kłosowski z PiS. Zaniepokoiła go też propozycja omawiania komiksu w gimnazjum. – To nie wróży nic dobrego. Jak można młodzież wychowywać na komiksach? – pyta.

Nowy spis układał zespół pod kierunkiem prof. Sławomira J. Żurka z KUL. Wiele dzieł ma być omawianych we fragmentach, np. „Ferdydurke” Gombrowicza, „Inny świat” Herlinga-Grudzińskiego, „Zbrodnia i kara” Dostojewskiego. Eksperci pozostawiają też swobodę nauczycielom w wyborze lektur i w wielu wypadkach podają jedynie nazwisko autora. Tak jest w przypadku Sienkiewicza, Prusa, Orzeszkowej, wierszy Leśmiana, Tuwima, Gałczyńskiego.

Ryszard Legutko, który chciał, by uczniowie czytali książki w całości, i do spisu lektur dodał nawet całe „Noce i dnie” Dąbrowskiej, twierdzi, że minister Katarzyna Hall ma złych doradców. – Takich, którzy uważają, że nie ma czegoś takiego jak kanon, który każdy powinien znać – mówi. Ostrzega, że to doprowadzi do „produkowania przez szkołę ćwierćinteligentów”.

Inaczej do propozycji listy podchodzą eksperci. Prof. Alina Nowicka-Jeżowa z UW twierdzi, że nie ma nic złego w tym, iż podaje się tylko nazwiska pisarzy: – Nauczyciel będzie wybierał ich najlepsze utwory. Co do czytania we fragmentach, to czasem uczeń lepiej w ten sposób pozna walory literackie utworu, niż powierzchownie czytając całość.

Minister Katarzyna Hall uspokaja, że lista to propozycja ekspercka. Ministerialny projekt powstanie w czerwcu.

Najważniejsze zmiany zaproponowane przez ekspertów

- Szkoła podstawowa

Teraz w klasach I – III obowiązkowo omawia się m.in. „Baśnie” Andersena, „Kto ty jesteś? Polak mały!” Bełzy, „Kubusia Puchatka” Milne’a. Po zmianach nie będzie lektur dla klas I – III, nauczyciel sam wybierze, co będzie omawiał. Z listy lektur dla klas IV – VI wyrzucono „Wspomnienia niebieskiego mundurka” Gomulickiego, „Szatana z siódmej klasy” Makuszyńskiego, a dodano „Hobbita” Tolkiena.

- Gimnazjum

Obecnie są: „Bogurodzica”, „Krzyżacy” Sienkiewicza, „Balladyna” Słowackiego. Po zmianach będzie się omawiać dowolną powieść historyczną Sienkiewicza, fragment „Balladyny”. Wykreśla się „Syzyfowe prace” Żeromskiego – jego dzieła są tylko w liceum, podobnie jak „Bogurodzica”. Dodaje się utwory o Holokauście (np. opowiadanie Idy Fink), wybraną powieść fantasy i detektywistyczną.

- Liceum

Teraz omawia się m.in. „Konrada Wallenroda” Mickiewicza, „Potop” i „Quo vadis” Sienkiewicza, „Noce i dnie” Dąbrowskiej, „Pamięć i tożsamość” Jana Pawła II. W nowym spisie tych tytułów nie ma. Zostają tylko fragmenty „Ferdydurke” Gombrowicza. Dodaje się: „Imię róży” Eco, „Sto lat samotności” Marqueza.

rc

Uczeń jest w stanie przeczytać osiem książek

prof. Sławomir J. Żurek, polonista z KUL

Rz: Czym kierował się zespół opracowujący spis lektur?

Sławomir J. Żurek:

Nauczanie w gimnazjum i liceum traktujemy jako całość. Dlatego np. nie ma Sienkiewicza w liceum, bo jest w gimnazjum, gdzie można wybrać jego dowolną powieść. Kierowaliśmy się też badaniami dotyczącymi możliwości przyswajania tekstów przez dzieci w różnym wieku. Mówią one, że uczeń obciążony nauką z innych przedmiotów jest w stanie czytać ok. siedmiu, ośmiu dużych tytułów w ciągu roku.

Dlatego w spisie lektur proponuje się fragmenty zamiast całych dzieł?

Musimy przyjmować realia, jakie są w polskiej szkole. Naszym zdaniem o wiele lepiej jest, gdy dziecko pod kierunkiem nauczyciela poznaje jakiś fragment utworu, niż życie fikcją, że uczniowie czytają całe lektury. Ministerstwo chce wziąć odpowiedzialność za to, czego naprawdę uczy się w szkole, a nie za to, czego życzylibyśmy sobie, by nauczać. Podkreślam jednak, że nikt nie zabrania nauczycielom omawiać całych tekstów.

Czemu „Ferdydurke” jest we fragmentach? Gdy Roman Giertych wykreślił książkę z listy, wielu polonistów jej broniło.

Poniważ ten tekst jest bardzo trudny. Problem z nim ma nawet wielu literaturoznawców.

Nie obawia się pan, że spis lektur, w którym wybiera się powieść Sienkiewicza, spowoduje, że wielu uczniów nigdy nie zajrzy np. do „Potopu”?

Nikt nie zwalnia nauczycieli z obowiązku informowania o arcydziełach.

Czy taką samą fikcją jak czytanie książek w całości nie jest zalecenie czytania gazety codziennej?

To zalecenie jest na poziomie rozszerzonym. Poza tym nie wyobrażam sobie ani inteligenta, ani nawet ćwierćinteligenta, który nie czyta prasy.