Koniec bezpłatnych studiów?

Zbyt słaba kadra naukowa na uczelniach, niska pozycja uniwersytetów w międzynarodowych rankingach i niedopasowanie programów studiów do potrzeb rynku pracy – to główne wady, które wytykają uczelniom sami ich rektorzy. W środę na Uniwersytecie Warszawskim Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP), Konferencja Rektorów Zawodowych Szkół Polskich i Fundacja Rektorów Polskich (FRP) powiedzą, jak się zmierzyć z tymi słabościami, i przedstawią strategię rozwoju uczelni do 2020 r.

[wyimek][b][link=http://blog.rp.pl/szuldrzynski/2009/12/01/dac-rowne-szanse-wszystkim-uczelniom/]przeczytaj komentarz Michała Szułdrzyńskiego[/link][/b][/wyimek]

W badaniu zrobionym na potrzeby strategii osoby związane z uczelniami oceniły je na trzy plus. – Uznajemy stan szkolnictwa wyższego za niesatysfakcjonujący. Głównym powodem tych słabości jest niedofinansowanie szkolnictwa wyższego, a zwłaszcza nauki – mówi prof. Jerzy Woźnicki, prezes FRP.

Jaka jest na to recepta? Jak dowiedziała się "Rz", rektorzy chcą wprowadzenia powszechnego czesnego od 2015 r. – Proponujemy czesne na poziomie około jednej czwartej średnich kosztów kształcenia w uczelniach publicznych – mówi prof. Woźnicki. Wyjaśnia, że odległy termin jest nieprzypadkowy, bo taki krok wymaga debaty i zmian w konstytucji. Czesne miałoby być takiej samej wysokości na każdym kierunku. Trzy czwarte kosztów studiów nadal finansowałoby państwo.

Prof. Katarzyna Chałasińska-Macukow, przewodnicząca KRASP, rektor UW, tłumaczy powody pobierania opłat od studentów: – Szkolnictwo wyższe wymaga coraz większych nakładów. Nie wystarczą kreda i tablica. Potrzebne są dobrze wyposażone laboratoria i pracownie. Tymczasem władze państwowe nie zwiększają znacząco budżetu na naukę i szkolnictwo wyższe. Dlatego powszechna współodpłatność za studia staje się nieunikniona.

Prof. Chałasińska-Macukow zaznacza, że wraz z jej wprowadzeniem trzeba rozwinąć system stypendiów (np. przez wprowadzenie nieopodatkowanych stypendiów od przedsiębiorców) oraz kredytów.

Rektorzy proponują, by każdy student mógł zaciągnąć kredyt w banku na naukę. Pożyczkę miałoby poręczyć państwo. Teraz o kredyty studenckie mogą się ubiegać jedynie osoby z niezamożnych rodzin. – Każdy student, który nie chciałby płacić w czasie studiów, mógłby się od tej opłaty uwolnić. Kredyt spłacałby już jako pracujący absolwent. W rozpoczęciu spłat uwzględniony byłby okres potrzebny na poszukiwanie pracy – wyjaśnia prof. Woźnicki.

Postulat rektorów idzie jeszcze dalej niż propozycja minister nauki. Prof. Barbara Kudrycka w projekcie nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym zaproponowała wprowadzenie opłat za drugi kierunek studiów. Już to wzbudziło protesty studentów.

Co sądzą o powszechnej odpłatności? – Studia to inwestycja, ale jeśli trzeba będzie mieć portfel pełen pieniędzy, by studiować, to osobom z małych miejscowości będzie trudno utrzymać się w miastach. Musiałby być wprowadzony dobry system stypendiów socjalnych – uważa Przemysław Rzodkiewicz, student farmacji z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Radosław Franczak, student politologii z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, twierdzi, że wprowadzenie opłat uniemożliwiłoby mu naukę: – Już teraz utrzymanie kosztuje mnie miesięcznie ok. 1 tys. zł. Kredyt bałbym się wziąć, bo nie ma gwarancji, jaką pracę i kiedy znajdę.

Rektorzy przekażą strategię premierowi. Oprócz wprowadzenia współodpłatności znajdzie się w niej m.in. propozycja wprowadzenia stanu spoczynku dla profesorów oraz to, by zamiast – jak chce minister – wyłaniać najlepsze wydziały, tzw. krajowe naukowe ośrodki wiodące, które dostaną dodatkowe dofinansowanie na pięć lat, rozpisywać konkursy dla uczelni publicznych i niepublicznych na konkretne zadania.