Co jeść przed maturą? Taka dieta ułatwi naukę

Przygotowania do matury to okres wzmożonego wysiłku umysłowego. Jakby tego było mało, zwieńczeniem nauki nie jest odpoczynek, ale… kolejna porcja pracy umysłowej w postaci egzaminów. Często „doprawiona” solidną dawką stresu. Dlatego w tym okresie w sposób szczególny trzeba zadbać o sen, odpoczynek i aktywność fizyczną. Czwartym filarem jest dieta. Co należy jeść, by wspierać pracę swojego mózgu?

Publikacja: 17.04.2025 06:28

W okresie wzmożonego wysiłku umysłowego warto zadbać o dostarczenie organizmowi zdrowych kwasów tłus

W okresie wzmożonego wysiłku umysłowego warto zadbać o dostarczenie organizmowi zdrowych kwasów tłuszczowych, witamin z grupy B, minerałów i antyoksydantów

Foto: Adobe Stock

Sposób odżywiania wpływa na funkcjonowanie całego organizmu, również mózgu. Prawidłowa dieta powinna być:

  • zbilansowana, czyli taka, za pomocą której dostarczymy organizmowi wszystkie niezbędne składniki odżywcze (białka, tłuszcze, złożone węglowodany, witaminy oraz makro- i mikroskładniki) w odpowiednich proporcjach;
  • różnorodna (dzięki temu wzrastają nasze szanse na dostarczenie wszystkich potrzebnych substancji odżywczych);
  • złożona z nisko przetworzonych produktów (dieta bazująca na produktach wysoko przetworzonych to jeden z głównych błędów w odżywaniu; żywność wysoko przetworzona często zawiera składniki, które są źródłem "pustych kalorii", które nie mają wartości odżywczej; dodatkowo produkty nisko przetworzone gwarantują większą kontrolę nad tym, co dokładnie ląduje na naszych talerzach).

Jeśli nie wiemy, jak powinny wyglądać dobrze skomponowane posiłki, można skorzystać np. z bezpłatnych diet przygotowanych przez specjalistów na zlecenie NFZ. Na stronie https://diety.nfz.gov.pl/, po założeniu konta, można uzyskać dostęp do planów żywieniowych uwzględniających płeć, wiek, tryb życia oraz ewentualne dolegliwości zdrowotne. Jeśli ktoś nie chce trzymać się kurczowo jadłospisów, może je potraktować jako źródło wiedzy i inspiracji.

Czytaj więcej

Matematyka na maturze 2025: Zadania, tematy, wymagania, czas

Składniki odżywcze wspomagające pracę mózgu

Zbilansowana, różnorodna i dopasowana do indywidualnych potrzeb dieta to podstawa. W okresie najbardziej intensywnych przygotowań do matury, jak i w trakcie samego maratonu egzaminacyjnego, można ją dodatkowo wzbogacić o składniki wpływające wyjątkowo korzystnie na pracę mózgu. Wśród nich są m.in. kwasy tłuszczowe omega-3 (zwłaszcza kwas DHA – dokozaheksaenowy); witaminy i minerały, antyoksydanty.

  • Kwasy omega-3 wspierają funkcje poznawcze i chronią przed spadkiem nastroju. Ich źródłem są m.in. ryby (dziki łosoś, makrela, sardynki, śledź, pstrąg). Roślinne źródła omega-3 to m.in. siemię lniane, nasiona chia, orzechy włoskie, olej lniany.
  • Witamina B6, B12, B5 i kwas foliowy są niezbędne do produkcji neuroprzekaźników; zawarte są m.in. w mięsie, zielonych warzywach liściastych, roślinach strączkowych, jajach. Magnez jest składnikiem, który wspiera organizm w radzeniu sobie ze stresem, wpływa pozytywnie na koncentrację. Jego źródłem są m.in. orzechy, pestki dyni, kasza gryczana, kakao. Składnikiem mineralnym wspierającym pamięć jest cynk. Znajdziemy go w pestkach dyni, mięsie i jajach.
  • Trzecim rodzajem składników są antyoksydanty (inaczej przeciwutleniacze). To ogólna nazwa związków chemicznych, które mają zdolność do neutralizowania wolnych rodników, które mogą negatywnie wpływać na pracę neuronów. Znanym antyoksydantami są witamina C i E (obecne m.in. w owocach cytrusowych, papryce, orzechach i nasionach), flawonoidy (występujące w jagodach, borówkach, czarnej porzeczce i ciemnej czekoladzie).

Czytaj więcej

Lista lektur obowiązkowych na maturę 2025. Poziom podstawowy i rozszerzony

Znaczenie nawodnienia dla prawidłowej pracy mózgu

Coraz więcej specjalistów podkreśla, że najprostszym sposobem na wspomaganie prawidłowej pracy mózgu, o którym jednak często zapominamy, jest dbanie o prawidłowe nawodnienie. Nasz mózg składa się w ok. 80 proc. z wody. Nawet niewielki poziom odwodnienia może wpłynąć na jego wydajność. Zdrowy dorosły człowiek powinien wypijać 2–2,5 litra płynów dziennie (przede wszystkim wody, należy unikać kolorowych, słodzonych napojów). Ilość płynów trzeba dopasować do aktywności fizycznej, stanu zdrowia, temperatury otoczenia.

Glukoza i jej wpływ na pracę mózgu. W jaki sposób powinniśmy ją dostarczać do organizmu?

Kluczowym składnikiem odżywczym mającym wpływ na pracę mózgu jest glukoza, która bywa nazywana „paliwem dla mózgu”. Nie bez powodu. M.in. dlatego kiedyś istniało przekonanie, że podczas nauki można pozwolić sobie na większą ilość słodyczy. Dziś naukowcy i dietetycy jednogłośnie przestrzegają przed takim myśleniem. Podkreślają, że owszem, glukoza jest nam potrzebna, ale jej źródłem nie powinny być węglowodany proste (których spożycie przyczynia się do szybkiego wzrostu poziomu cukru we krwi), lecz złożone (uwalniające cukier stopniowo). Innymi słowy: zamiast jeść na szybko batonika czy drożdżówkę, postawmy na produkty pełnoziarniste, warzywa, rośliny strączkowe.

Sposób odżywiania wpływa na funkcjonowanie całego organizmu, również mózgu. Prawidłowa dieta powinna być:

  • zbilansowana, czyli taka, za pomocą której dostarczymy organizmowi wszystkie niezbędne składniki odżywcze (białka, tłuszcze, złożone węglowodany, witaminy oraz makro- i mikroskładniki) w odpowiednich proporcjach;
  • różnorodna (dzięki temu wzrastają nasze szanse na dostarczenie wszystkich potrzebnych substancji odżywczych);
  • złożona z nisko przetworzonych produktów (dieta bazująca na produktach wysoko przetworzonych to jeden z głównych błędów w odżywaniu; żywność wysoko przetworzona często zawiera składniki, które są źródłem "pustych kalorii", które nie mają wartości odżywczej; dodatkowo produkty nisko przetworzone gwarantują większą kontrolę nad tym, co dokładnie ląduje na naszych talerzach).
Pozostało jeszcze 82% artykułu
Ochrona zdrowia
Bezpłatne badania dla większej liczby Polaków. Nowy program ma ruszyć 1 maja
Matura i egzamin ósmoklasisty
Szef CKE: W tym roku egzamin ósmoklasisty i matura będą łatwiejsze
Nauka
Pierwsze w historii takie badania nad dietą afrykańską. Niespodziewane ustalenia
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura 2025. Wiadomo, ile osób przystąpi do egzaminów. Nowe dane CKE
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matematyka na maturze 2025: Zadania, tematy, wymagania, czas