Fikcyjny nadzór szkół

Wprowadzona w 2009 roku przez Katarzynę Hall reforma systemu nadzoru pedagogicznego zakończyła się porażką – takie wnioski nasuwają się po lekturze raportu Najwyższej Izby Kontroli.

Inspektorzy NIK wskazują, że nadzór pedagogiczny powinien zostać na nowo zdefiniowany. Kuratorzy oświaty i dyrektorzy szkół powinni otrzymać narzędzia, które pozwolą im rzetelnie oceniać pracę placówek oświatowych, a także zaangażowania w pracę nauczycieli.

Wskazują, że wszyscy powinni mieć dostęp do precyzyjnej informacji o jakości kształcenia oraz pracy pedagogów. NIK postuluje też, że system nadzoru pedagogicznego powinien zostać skorelowany z systemem egzaminów zewnętrznych oraz powinien badać losy absolwentów.

Jak jest teraz? To kilka przykładów przeprowadzonych kontroli (tzw. ewaluacji) według nowych standardów. Z raportu przygotowanego z kontroli szkoły podstawowej w Wyszkowie nie ma informacji, jak placówka przygotowuje do dalszej nauki w gimnazjum. Nie wiadomo też, jak wspiera uczniów z problemami edukacyjnymi.

Raport z jednej łódzkich podstawówek w ogóle nie zawiera informacji o konkretnych efektach pracy szkoły, warunkach nauczania czy wyposażenia placówki. Wyniki kontroli gimnazjum w Niedrzewicy Dużej (Lubelskie)  pomija fundamentalną dla gimnazjum kwestię, czyli przygotowanie uczniów do wyboru odpowiedniej dla nich ścieżki kształcenia. Z kolei czytając raport jednego z toruńskich techników, nie dowiemy się nawet, w jakich specjalnościach kształci ta szkoła.

– Ten system od początku do końca jest źle skonstruowany. W minimalnym stopniu ocenia on najważniejsze z punktu widzenia uczniów i rodziców kwestie, czyli efekty pracy szkoły – mówi były kurator oświaty Jerzy Lackowski. – Zamiast pytać o losy absolwentów, sprawdzamy, jaka atmosfera panuje w szkole – dodaje. Wskazuje, że system opiera się na bardzo subiektywnych ocenach, którymi można łatwo sterować.

Potwierdza to były wiceminister oświaty Sławomir Kłosowski. – Przeprowadzona przez Katarzynę Hall reforma doprowadziła do tego, że dziś nadzór pedagogiczny jest słaby i nic nie może. Kurator wobec samorządu to urzędnik w postawie przygarbionej – mówi.

Efekty tych zmian widać w statystykach. Na przestrzeni kilku ostatnich lat liczba przestępstw odnotowanych na terenie szkoły wzrosła dwukrotnie. Systematycznie spadają wyniki egzaminów zewnętrznych. Na sprawdzianie szóstoklasiści w tym roku uzyskali niespełna 23 punkty na 40 możliwych, o 2 mniej niż w 2010 r. Na egzaminie gimnazjalnym uczniowie z matematyki uzyskali średnio 47 proc. możliwych do zdobycia punktów, z przedmiotów przyrodniczych – 50 proc.

Nie lepiej poszła tegoroczna matura. Z języka polskiego na poziomie podstawowym maturzyści zdobyli średnio 54 punkty na 100 możliwych. Ci, którzy zdecydowali się zdawać matematykę na poziomie rozszerzonym, zdobyli jedynie 48 punktów. Słabo wypadły przedmioty, które uczniowie sami sobie mogli wybrać. Z geografii zdobyli średnio 49 punktów, z WOS – 41. W obu tych przypadkach jednak maksymalny pułap punktów możliwych do zdobycia wynosił 96.

– Nadzór pedagogiczny to fikcja, jeśli szkołą nie wstrząsnęły jakieś spektakularne wydarzenia, których nie da się ukryć, kontrola kończy się na kurtuazyjnej wizycie – opowiada inspektor NIK. Nasi rozmówcy zwracają też uwagę na to, że przez długi czas minister Hall zapowiadała likwidację kuratoriów, co doprowadziło do tego, że wielu najbardziej wartościowych pracowników uciekło z tego zawodu.

Pojawiają się też komentarze dotyczące braku odpowiedniego finansowania systemu nadzoru. NIK wskazuje na braki kadrowe w kuratoriach. Z kolei dyrektorzy szkół nie mają pieniędzy na dodatkowe wynagradzanie nauczycieli, którzy muszą po godzinach dydaktycznych opracowywać badawcze formularze i ankiety.  Taki system nie zachęca ich do rzetelnej pracy.