Naprawiają absurdy Karty nauczyciela

Świecące pustkami w wakacje i przerwy świąteczne szkoły. Brak zajęć dla zdolnych uczniów. Kłopoty samorządów z koniecznością wypłaty nauczycielom specjalnych dodatków w sytuacji, gdy nie zarabiają średnich pensji. Lokalny klincz między środowiskiem pedagogów a zarządzającymi szkołami samorządowcami. Polska codzienność.

Inaczej wygląda to w gminie Sępólno Krajeńskie, leżącej w województwie kujawsko-pomorskim. Włodarze tego miasta od siedmiu lat zarządzają oświatą na tyle elastycznie, że nie borykają się z ogólnopolskimi problemami.

– Nasz grant oświatowy to autorskie rozwiązanie polegające na realizacji zajęć dodatkowych w szkołach i przedszkolach. Nie płacimy nauczycielom za to, że nimi są, ale za dodatkową pracę. Naprawiamy w ten sposób złe prawo, jakim jest Karta nauczyciela – mówi „Rz" Marek Tymecki, dyrektor zakładu obsługi oświaty samorządowej w Sępólnie.

Ich program zdobył właśnie kolejny laur. Został nagrodzony przez Związek Miast Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP oraz Związek Powiatów Polskich w konkursie na „Samorządowego lidera zarządzania". W 2011 roku zdobył grand prix i tytuł Mecenasa Wiedzy w konkursie „Samorządowy lider edukacji" organizowanym przez Fundację Rozwoju Edukacji Szkolnictwa Wyższego.

Na czym polega sępoleński pomysł? Obecne przepisy nakazują gminom wypłacać nauczycielom tzw. średnie pensje. Na przykład dla pedagogów mających najwyższy stopień awansu, tj. nauczycieli dyplomowanych, wynosi ona 5 tys. zł miesięcznie. Jeśli gmina nie wypłaci tej kwoty, musi nauczycielowi wypłacić tzw. jednorazowy dodatek uzupełniający.

Często samorządy mają z tym problem. Zwłaszcza wtedy gdy na ich terenie jest dużo nauczycieli, a mało szkół i uczniów. Nie mogą wtedy „podwyższać" wypłacanych pensji godzinami nadliczbowymi. W efekcie płacą rocznie 700 mln zł w formie dodatków.

5 tys. dodatkowych zajęć

Włodarze Sępólna doszli do wniosku, że nie będą płacić nauczycielom za nicnierobienie tylko i wyłącznie dlatego, że zmusza ich do tego ustawa. – Zaproponowaliśmy im prowadzenie dodatkowych zajęć. Otrzymują za to wynagrodzenie ekstra. Ale dzięki temu wyższa jest średnia płac i nie musimy wypłacać dodatku. Są to oszczędności rzędu 300 tys. zł rocznie – tłumaczy Marek Tymecki.

W efekcie corocznie zajęcia prowadzi ok. 100 nauczycieli, przez nawet ponad 5 tys. godzin rocznie. Bierze w nich udział większość dzieci, spośród 2000 uczniów uczęszczających do szkół i przedszkoli. – Skończyliśmy z wiecznym problemem, jakim jest brak pieniędzy na dodatkowe zajęcia. Szkoły są otwierane nawet w wakacje, przerwy świąteczne czy weekendy – relacjonuje Tymecki.

W podobnym tonie wypowiada się dyrektor szkoły podstawowej w Zbożu Ewa Śliwińska. – Dzięki grantowi wachlarz zajęć ogromnie się powiększył. Przedtem mieliśmy właściwie możliwość oferowania jedynie podstawowych zajęć wyrównawczych – mówi. – Obecnie w przedszkolach prowadzimy na przykład zajęcia taneczne, w szkołach dziennikarskie, artystyczne. Hitem są noce spędzone w szkole w weekendy, gdy prowadzimy tzw. noce sapera.

Dzieci przychodzą wówczas do szkoły w piątek po południu, śpią w niej, a zajęcia kończą się w soboty. – Uczymy wtedy różnych rzeczy poprzez zabawę – mówi dyrektorka.

– Unikalność naszego rozwiązania polega na tym, że lepiej dać jest nauczycielom zarobić pieniądze, niż rozdawać je bez świadczenia pracy – podkreśla Tymecki.

Tłumaczy, że samorządy powinny dbać, by środki publiczne były wypłacane w sposób racjonalny. – W naszej gminie mamy 26-proc. bezrobocie, nie jest społecznie akceptowana sytuacja, w której ktoś w ogóle nie ma pracy, a ktoś dostaje pieniądze tylko za to, że jest nauczycielem – mówi Tymecki.

Zwraca też uwagę, że dzieci dzięki zajęciom dodatkowym mają zagospodarowany czas, mniej się demoralizują i osiągają lepsze wyniki w nauce.

Czy lokalne środowisko nauczycieli nie buntowało się przeciwko takim rozwiązaniom? – Na początku było trochę oporu, ale później pedagodzy przekonali się, że warto. Teraz bardzo chętnie uczą dzieci – mówi Tymecki.

Potwierdza to także dyrektor Śliwińska. – Zawsze znajdą się malkontenci, którzy uznają, że pieniądze należą im się za sam fakt bycia pedagogiem. Ale to rzadkość – mówi. – Środowisko jest zadowolone, że może pomóc dzieciom, ważne jest też postrzeganie nas przez lokalną społeczność. Nasza dodatkowa praca jest doceniana przez rodziców – dodaje.

Model dla Polski

Andrzej Porawski ze Związku Powiatów Polskich uważa, że grant z Sępólna powinien być lekcją dla samorządowców w całej Polsce.

– To modelowe rozwiązanie, które powinno być podpatrzone i przyjęte wszędzie. Niestety w wielu miejscach samorządowcy zaciskają zęby i płacą wyrównania za nic – mówi „Rz". Wskazuje, że właśnie dlatego, by to zmienić, organizacje zrzeszające samorządy przyznały nagrodę temu działaniu. – Staramy się tę informację kolportować, umieściliśmy ją w bazie dobrych praktyk – wyjaśnia.