Materiał powstał we współpracy z Narodową Agencją Wymiany Akademickiej
Szeroka dyskusja ze środowiskiem akademickim i naukowym o tym, jak mądrze pokierować internacjonalizacją kształcenia na polskich uczelniach, była główną ideą, jaka przyświecała I Kongresowi Umiędzynarodowienia, który odbył się na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym (GUMed). Organizatorami kongresu były Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej (NAWA), IROs FORUM i GUMed. „Rzeczpospolita” była partnerem medialnym wydarzenia.
Dyskusje, rozmowy i spotkania w międzynarodowym gronie były znakomitą okazją do wymiany doświadczeń i szukania optymalnych rozwiązań.
– Umiędzynarodowienie nauki i szkolnictwa wyższego jest niezbędne. Aby rozwijać naukę i oświatę i osiągać w tej sferze najlepsze wyniki potrzebujemy współpracy, potrzebujemy przyciągać zagranicznych wykładowców, jak również wysyłać naszych studentów do innych ośrodków badawczych oraz przyjmować studentów z innych krajów. To buduje także pozycję naszego kraju nie tylko jako ośrodka akademickiego, ale również szerzej, jako soft power na arenie międzynarodowej – mówił dr hab. Andrzej Szeptycki, prof. UW, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW).
Wskazał także na podstawowe wyzwania związane z tym procesem. – Pytanie, jak to robić dobrze. W kraju proces ten angażuje wiele instytucji: uczelnie wyższe, instytucje państwowe, takie jak NAWA, oraz ministerstwa, w tym resort nauki i szkolnictwa wyższego i resort spraw zagranicznych. Na arenie międzynarodowej pytanie odnosi się do tego, z jakimi krajami chcemy współpracować, chodzi w szczególności o kierunki priorytetowe, ale też jak pozyskać na to środki, przede wszystkim europejskie, czy jak rozwiązywać pojawiające się problemy – mówił Andrzej Szeptycki. – Uczelnie od lat sygnalizują dwa najważniejsze. Z jednej strony studenci i naukowcy z zagranicy mają problemy z dotarciem na czas, ponieważ nie mogą w terminie dostać polskiej wizy, czekają na nią czasem przez wiele miesięcy. Z drugiej strony, po przyjeździe nie mogą zalegalizować pobytu. W efekcie część osób rezygnuje ze studiów czy pracy w Polsce. Ale trzeba pamiętać, że kolejki wizowe są związane z faktem, że nadmierny popyt na studia w Polsce stwarzają osoby, które niekoniecznie powinny tu studiować, dla których nie jest to ostatecznym celem – tłumaczył podsekretarz stanu w MNiSW.
Dodał, że resort pracuje już nad usprawnieniem wskazanych kwestii. – Aby sprawnie zarządzać tym procesem podjęliśmy prace nad strategią umiędzynarodowienia. Ten kongres jest ważnym etapem na drodze do jej wypracowania, z nadzieją, że wspólnie uda nam się stworzyć optymalne rozwiązania, które staną się częścią krajowej strategii migracyjnej, przynajmniej w zakresie problematyki wizowej – podkreślił Andrzej Szeptycki.
Koordynatorem prac nad krajową strategią umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego i nauki jest NAWA. Dr Dawid Kostecki, dyrektor NAWA, powiedział, że goszcząc na GUMed kongres znalazł się w miejscu, w którym nauka i medycyna spotykają się z bezpośrednim wdrożeniem efektów ich prac.
– To bardzo cenne, ponieważ działanie na rzecz dobra drugiego człowieka, szczególnie w kontekście umiędzynarodowienia, ma swój wyjątkowy wyraz. Wybór miejsca kongresu był więc naturalny. Wiemy, jak bardzo ten proces jest pożądany także przez IROs Forum, administrację uczelnianą, która bardzo potrzebuje wsparcia związanego z umiędzynarodowieniem. Bo bez wspólnoty akademickiej i relacji mistrz-uczeń, ale także bez pracowników administracji, proces nauki na uczelniach nie mógłby być realizowany w sposób pełny i komplementarny – mówił Dawid Kostecki.
– Kongres był poświęcony strategii umiędzynarodowienia. To pierwsze z cyklu tego typu spotkań, gdzie koncentrowaliśmy się w tym kontekście na kształceniu. Dlatego rozmawialiśmy o strategii państw w pozyskiwaniu studentów-cudzoziemców, o partnerstwach strategicznych, o umiędzynarodowieniu szkół doktorskich i o trendach mobilnościowych w kontekście kształcenia, jak również o mikropoświadczeniach, które już są, ale być może niebawem zastąpią nawet II stopień kształcenia – wymieniał dyrektor NAWA. – Chcemy dyskutować o tym nie tylko w swoim gronie. Aby uzyskać pełen obraz potrzebna jest debata międzysektorowa, dlatego bardzo się cieszymy, że byli z nami przedstawiciele MSWiA i MSZ. Bo właśnie takiej szerokiej debaty potrzebujemy, jeżeli strategia ma być dokumentem w rzeczywisty sposób odpowiadającym na potrzeby z korzyścią dla wszystkich interesariuszy. Powinna ona być realnym narzędziem oddziaływania w zakresie umiędzynarodowienia – podkreślił.
– Umiędzynarodowienie polskiej edukacji wyższej to temat, który wszystkim nam leży na sercu. Z perspektywy MSZ istotna jest kwestia jakości tego procesu i tego, by do Polski trafiały osoby, które rzeczywiście chcą tu studiować, a nie traktowały wizę Schengen jako środek do swobodnego przemieszczania się po terytorium Polski i Unii – wskazała dr Henryka Mościcka-Dendys, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.
Przypomniała, że na forum rządu został powołany międzyresortowy zespół ds. migracji. Wyraziła nadzieję, że jeszcze w tym roku zostanie wypracowana strategia migracyjna, która będzie obejmować wszystkie wyzwania towarzyszące przyszłości oraz będzie odpowiedzią na problemy, które pojawiły się w ostatnich latach. – Ten kongres był okazją do rozmów o tym, jak polska edukacja wyższa korzysta na procesie umiędzynarodowienia i jak go kształtować tak, by służył on podnoszeniu jakości kształcenia – dodała Henryka Mościcka-Dendys.
Niejednokrotnie zarówno w trakcie debat, jak i w rozmowach kuluarowych, uczestnicy podkreślali, jak ważne i potrzebne są spotkania w szerokim gronie, które umożliwią dyskusję i wymianę doświadczeń związanych z podniesieniem poziomu umiędzynarodowienia instytucji szkolnictwa wyższego w Polsce.
Prof. dr hab. Marcin Gruchała, rektor GUMed, wskazał, że odbywający się w murach tej uczelni kongres był bardzo ważnym wydarzeniem. – Dla szkolnictwa wyższego i nauki umiędzynarodowienie jest czymś naturalnym. Ponieważ nauka ze swojej natury poszykuje prawdy, a prawda jest uniwersalna, nie ma narodowości ani orientacji politycznej, tak więc musi być poszukiwana globalnie – mówił.
– Najlepszym przykładem jest medycyna: jest ona jedna. Taka sama jest w Ameryce, Afryce i Europie. Wobec tego dla nas, dla uczelni, naukowców, umiędzynarodowienie jest jak powietrze niezbędne do życia. Dlatego bardzo dziękuję rządowi i NAWA, że dostrzegają ten proces, widzą nasze problemy i chcą nam efektywnie pomagać oraz razem z nami, z uczelniami budują strategię w tym obszarze – dodał prof. Gruchała.
Ewa Kiszka, przewodnicząca IROs Forum, kierowniczka Biura ds. Umiędzynarodowienia Uczelni Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, zauważyła, że cały świat szkolnictwa wyższego przywiązuje ogromną wagę do umiędzynarodowienia, a kraje, których uczelnie są wysoko pozycjonowane w światowych rankingach i rozpoznawalne jako te, które oferują wysoką jakość kształcenia, uważają szkolnictwo wyższe za wehikuł do budowy swojej przyszłości i przyciągania talentów.
– Jestem bardzo dumna, że jako przewodnicząca IROs Forum Poland mogę reprezentować osoby, które codziennie pracują na rzecz realizacji ambicji i celów wskazanych w strategiach umiędzynarodowienia i rozwoju naszych uczelni – powiedziała Ewa Kiszka. IROs Forum (International Relations Offices Forum) to sieć biur współpracy międzynarodowej polskich akademickich uczelni państwowych.
W kongresie uczestniczyło kilkuset gości z kraju, a także z wielu państw Europy oraz z USA. Mówili oni m.in. o doświadczeniach swoich krajów w wypracowaniu strategii umiędzynarodowienia nauki i szkolnictwa wyższego. Ich wskazówki, dotyczyły tego, aby przy opracowaniu strategii krajowej w Polsce jasno określić jej cele, wskazać źródła finansowania, potraktować ją jako narzędzie do osiągania różnych celów, a także wziąć również pod uwagę oczekiwania beneficjentów zagranicznych
Dawid Kostecki patrząc na całościowy obraz zwrócił uwagę, że uczelnie mają własne strategie umiędzynarodowienia, jednak oprócz przygotowywanej strategii krajowej „już od pewnego czasu wiemy, że potrzebna jest taka strategia na poziomie międzynarodowym”.
– Nie byłoby to możliwe bez zaangażowania naszych przyjaciół ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Holandii, Niemiec, Finlandii, Austrii, Czech i Słowacji. Bowiem dzięki ich obecności w Gdańsku mogliśmy dyskutować i w procesie tworzenia naszej strategii skorzystać z ich cennych doświadczeń – podkreślił dyrektor NAWA.
Dr Laura E. Rumbley, dyrektorka ds. rozwoju, wiedzy i badań w Europejskim Stowarzyszeniu na rzecz Edukacji Międzynarodowej (European Association for International Education, EAIE), podkreśliła wartość, jaką niesie umiędzynarodowienie nauki. – Kiedy rozmawiamy o przygotowaniu międzynarodowych strategii warto skorzystać z doświadczeń instytucji zajmujących się kształceniem na poziomie wyższym – zaznaczyła.
Podkreśliła wkład polskich biur współpracy międzynarodowej w aktywne działania na rzecz umiędzynarodowienia nauki. – Ich pracownicy dzielą się swoimi pytaniami i spostrzeżeniami dotyczącymi organizowania tego obszaru na poziomie międzynarodowym. Zwracają także uwagę, że w tej sprawie jest wiele perspektyw, o których trzeba pamiętać – mówiła Laura E. Rumbley. – Uwolnienie potencjału nauki poprzez umiędzynarodowienie będzie wymagało znacznego interdyscyplinarnego wysiłku. Bardzo się cieszę, że mogliśmy o tym rozmawiać w Gdańsku – dodała.
Podczas kongresowych sesji i debat dużo uwagi poświęcono korzyściom z umiędzynarodowienia badań i programów kształcenia, zarówno pod kątem tego, co jest wspólne, jak i różnic, m.in. kulturowych, językowych i administracyjnych. Zaprezentowano też dobre praktyki we współpracy z zagranicznymi partnerami oraz perspektywy rozwoju międzynarodowych badań i międzynarodowych programów kształcenia w Polsce w kontekście globalizacji edukacji i zmiany potrzeb rynku pracy.
Wiele rozmów dotyczyło różnych aspektów funkcjonowania polskich uczelni. Wśród kluczowych tematów dyskusji znalazły się programy wspólnych/podwójnych programów studiów czy wspólne/podwójne dyplomy, które stały się ważnym narzędziem wsparcia współpracy między instytucjami edukacyjnymi na całym świecie.
Materiał powstał we współpracy z Narodową Agencją Wymiany Akademickiej
