Jak Polacy czytają książki? Ranking: czytelnictwo nad Wisłą ma się coraz lepiej

Tekst powstał we współpracy z Wydawnictwami Szkolnymi i Pedagogicznymi SA.

Jak co roku, Biblioteka Narodowa publikuje najnowszy raport o stanie czytelnictwa w Polsce. Ten opublikowany dzisiaj obejmuje rok ubiegły. W 2023 roku lekturę co najmniej jednej książki w ciągu dwunastu miesięcy poprzedzających badanie zadeklarowało 43% badanych, czyli o 9 punktów procentowych więcej niż w dwóch ostatnich latach, najwięcej od 10 lat.

Ranking czytelnictwa w Polsce: ile książek czytają Polacy?

Odsetek osób, które czytały siedem lub więcej książek w ciągu roku nie zmienił się znacząco i wynosi 8%.

Trendy wzrostowe, jakie zanotowano podczas pandemii zostały zahamowane w roku 2022. Wtedy co najmniej jedną książkę w ciągu roku przeczytało raptem 34% Polaków. Wyniki zeszłoroczne pokazują na, miejmy nadzieję, stały wzrost mody na czytanie. Nie bez znaczenia ma fakt, iż wpisany w Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa wymóg otwarcia bibliotek publicznych w co najmniej połowę sobót w ciągu roku poszerzył dostępność bibliotek dla osób aktywnych zawodowo. Jak czytamy w raporcie Biblioteki Narodowej – „Największy wzrost korzystania z bibliotek publicznych (o 4,6 punktu procentowego) miał miejsce w grupie mężczyzn w wieku 25–39 lat, czyli osób potencjalnie wychowujących małe dzieci. Jest to o tyle istotne, że męski wzór osobowy i aktywne zaangażowanie ojców w socjalizację czytelniczą sprzyjają wyrobieniu i utrwaleniu nawyków czytelniczych wśród dzieci, zwłaszcza chłopców”.

W prezentowanym badaniu po raz pierwszy uwzględniono dodatkowe sposoby pozyskiwania informacji o książkach, które są związane z internetem. Są to: multimedialne podcasty, vlogi, krótkie filmy, wpisy influencerów rekomendujące książki i czytanie na platformach takich jak: TikTok, gdzie obecna jest społeczność BookTok, BookTube na YouTube czy też Instagram. Badanie odnotowało grupę 7% czytelników korzystających z tego źródła informacji o książkach.

Czytaj więcej

Edukacja

Czasy AI nie wykluczają książki i czytania

Poziom czytelnictwa w mniejszym bądź większym stopniu spada w całej Europie. Do rzadkości należą takie „wyspy”, jak Czechy, gdzie według najnowszych badań czyta aż 83 proc. społeczeństwa. Polska od lat zajmuje miejsce mniej więcej w połowie europejskiej stawki.

Ranking czytelnictwa: kto czyta najwięcej i gdzie?

Czytają przede wszystkim osoby uczące się i studiujące (68%), przy czym odsetek czytelników co najmniej 7 książek jest tu prawie dwukrotnie wyższy niż w całej populacji (15%). Podstawowe znaczenie ma w tym przypadku obowiązek lekturowy wynikający z pobierania nauki w szkole lub na uczelni.

Osobę czytającą książki najłatwiej spotkać w miastach liczących co najmniej 200 tys. mieszkańców. Wynika to z charakterystycznego dla tych ośrodków względnie wysokiego odsetka osób z wyższym wykształceniem oraz typu związanej z nim pracy zawodowej. Najrzadziej książki czyta się w małych miastach, liczących do 20 tys. mieszkańców. Na tym tle pozytywnie wyróżnia się wieś, gdzie odsetek czytelników książek jest na poziomie średniej dla całej badanej populacji.

Warto zauważyć, że widoczny trend wzrostowy, to jednak nadal słaby wynik. W porównaniu do innych europejskich państw, jak na przykład Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Czechów czy Skandynawów odsetek czytających co najmniej jedną książkę w roku wynosi 70-80%!

Książki są dostępne, ale wielu wskazuje, że ich cena nadal jest zbyt duża. Na pewno w dalszym rozwoju czytelnictwa pomogłoby wprowadzenie obiecanej „zerowej” stawki VAT. Bowiem wszystkie metody, które zwiększą czytelnictwo są niezwykle pożądane.

Raport czytelnictwa Biblioteki Narodowej

Biblioteka Narodowa prowadzi systematyczne badania czytelnictwa książek już od przeszło trzech dekad. Najnowszy raport powstał na podstawie sondażu przeprowadzonego jesienią 2023 roku, na ogólnopolskiej próbie reprezentatywnej Polek i Polaków w wieku co najmniej 15 lat. Próba ta liczyła 2012 osób.