Od bardzo dawna słyszeliśmy, że szkoły i przedszkola potrzebują większej ilości specjalistów, ponieważ różnorodność potrzeb uczniów i uczennic przerasta możliwości zaspokajania ich w wielu szkołach i przedszkolach na obecnym poziomie zatrudnienia.
I tak oto od 1 września 2022 r. pojawili się w szkołach i przedszkolach ogólnodostępnych (z mocy Ustawy Karta Nauczyciela) nowi specjaliści – obowiązkowo psycholog i pedagog specjalny. Wynika to z obowiązku zapewnienia dostępności do takich usług, m.in. zgodnie z postanowieniami Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych oraz Ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
Pozorne oszczędzanie na specjalistach
Pedagog specjalny jest nowym stanowiskiem w szkołach i przedszkolach ogólnodostępnych, który ma zwiększyć dostępność do usług specjalistycznych jak najbliżej dziecka i rodziny. Absolutnie nie powinien zastąpić pedagoga szkolnego, a niestety tak właśnie stało się w wielu szkołach.
Z wielu placówek dostaję informacje, że np. zredukowano etat pedagoga szkolnego i dopełniono go godzinami pedagoga specjalnego. W ten sposób nie tylko nie zwiększamy dostępności (zamiast dwóch specjalistów mamy wciąż jednego), ale przede wszystkim ograniczamy dostępność, bo ta jedna osoba wykonuje dwa różne zadania. Czyli po raz kolejny osoby zarządzające szkołami i przedszkolami zgadzają się na to, aby rezygnować z jakości usług, w imieniu niczym nie uzasadnionej oszczędności (zatrudnienie specjalistów ma swoje dodatkowe finansowanie). Dokładają więc nauczycielom po raz kolejny obowiązków, zamiast odbarczyć ich poprzez zatrudnianie nowych specjalistów.
Skąd wziąć specjalistów?
W projekcie Ustawy o wsparciu dzieci, uczniów i rodzin czytamy, że po zdiagnozowaniu potrzeb szkół i przedszkoli zaplanowano właśnie takie zmiany w prawie. Jeżeli obecnie nie ma wystarczających zasobów kadrowych, aby te potrzeby zaspokoić – to nie jest to rekomendacja do rezygnacji z tych rozwiązań, ale do zmiany np. wynagradzania nauczycieli i specjalistów. Nie ma nic cenniejszego, niż zdrowie, w tym zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży, więc zmiany w finansowaniu powinny zacząć się jak najszybciej.
Czytaj więcej
Jeżeli najbliższa studnia z wodą znajduje się 12 km od Twojego domu, a jest to najbliższe źródło wody dla Ciebie, to masz dostęp do wody, czy nie masz?
Zwiększanie dostępności do usług specjalistycznych w szkołach i przedszkolach jest nastawione na zdecydowane zwiększanie zatrudnienia i rozszerzanie usług. Należy wyraźnie zaznaczyć, że nie ma na celu ograniczania działania np. szkolnictwa specjalnego (ono ma być elementem dostępności jako jeden z możliwych wyborów dla dzieci, uczniów i rodziców). Dostępność w edukacji w Polsce to dwie zasady - dostęp i jakość usług edukacyjnych. To proces, który warto wspierać z uwagi na osoby ze szczególnymi potrzebami.
Zadania
Zadania pedagoga specjalnego to:
1. współpraca z nauczycielami, wychowawcami grup wychowawczych lub innymi specjalistami, rodzicami oraz uczniami w:
* rekomendowaniu dyrektorowi szkoły lub placówki do realizacji działań w zakresie zapewnienia aktywnego i pełnego uczestnictwa uczniów w życiu szkoły i placówki oraz dostępności, o której mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami ,
* prowadzeniu badań i działań diagnostycznych związanych z rozpoznawaniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły i placówki,
* rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów,
* określaniu niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, w tym wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia;
* współpraca z zespołem, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 ustawy, w zakresie opracowania i realizacji indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, w tym zapewnienia mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
2. wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:
* rozpoznawaniu przyczyn niepowodzeń edukacyjnych uczniów lub trudności w ich funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły lub placówki,
* udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bezpośredniej pracy z uczniem,
* dostosowaniu sposobów i metod pracy do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych,
* doborze metod, form kształcenia i środków dydaktycznych do potrzeb uczniów;
* udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom, rodzicom uczniów i nauczycielom;
* współpraca, w zależności od potrzeb, z innymi podmiotami, o których mowa w § 5 ust. 3 oraz w § 6;
* przedstawianie radzie pedagogicznej propozycji w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły lub placówki w zakresie zadań określonych w pkt 1–5.
