Polska szkoła bezrobotnych

Takie są wyniki raportu fundacji Forum Obywatelskiego Rozwoju, do których dotarła „Rz". Ekspertka FOR Anna Patrycja Czepiel wskazuje, że choć już 10 lat temu ówczesna minister edukacji Krystyna Łybacka nałożyła na szkoły obowiązek prowadzenia doradztwa zawodowego, to ten segment wsparcia uczniów nigdy nie został w pełni rozwinięty.

Jej zdaniem to jedna z głównych przyczyn wysokiego poziomu bezrobocia wśród młodych ludzi. Zdecydowana większość polskich uczniów nie wie bowiem, co chce robić w życiu, jej wybory dotyczące kolejnych ścieżek kształcenia często bywają przypadkowe, a co najważniejsze, nie odpowiadają na zapotrzebowanie rynku pracy. Analiza FOR pokazuje, że w krajach, w których doradztwo zawodowe jest na wysokim poziomie, problem bezrobocia wśród młodych jest o wiele mniejszy, co świadczy o większym dopasowaniu kwalifikacji absolwentów do potrzeb rynku pracy.

Miażdżące statystyki

Z danych, które na początku tego roku przedstawił wiceminister edukacji Tadeusz Sławecki, wynika, że w 2011 r. na blisko 14,5 tys. gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych profesjonalnego doradcę zawodowego zatrudniało tylko 1,1 tys. placówek, czyli mniej niż 8 proc.

Inne statystyki mówią o tym, że dwie trzecie gimnazjalistów nigdy nie spotkało się z doradztwem zawodowym. A spośród tych, którzy skorzystali z jego porad, tylko 28 proc. miało z nim kontakt w szkole.

Optymizmem nie napawają także ankiety dotyczące jakości usług oferowanych przez doradców zawodowych. Z badania przeprowadzonego przez Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji w roku szkolnym 2011/2012 wynika, że tylko 1 proc. uczniów techników i szkół zawodowych z Małopolski oceniło, że doradca miał wpływ na wybór przez nich zawodu.

Podobna ankieta przeprowadzona na Górnym Śląsku wśród uczniów wszystkich szkół ponadgimnazjalnych pokazuje, że na tym terenie doradca pomógł wybrać właściwą ścieżkę kształcenia 1,3 proc. młodzieży. Zdecydowana większość uczniów szkół, w których działa system doradztwa zawodowego, oceniła go niedostatecznie (42 proc.) lub wystawiła mu ocenę dopuszczającą (28 proc.). Tylko 5 proc. uczniów uznało, że system działa dobrze lub bardzo dobrze.

Potrzebne zmiany

– Polskie szkoły oferują uczniom bardzo ograniczony dostęp do doradztwa zawodowego, dodatkowo jakość tej oferty jest na bardzo niskim poziomie, bo zajęcia doradcze może prowadzić wychowawca czy szkolny pedagog niemający w tym zakresie żadnego doświadczenia – mówi „Rz" Anna Czepiel. Dodaje, że to wynik niedofinansowania. – Brakuje pieniędzy na fachowców. Jest tak dlatego, że politycy, urzędnicy odpowiedzialni za edukację, a także sami nauczyciele przywiązują niewielką wagę do kwestii pomocy uczniom w wyborze dalszej edukacji i przyszłego zawodu – dodaje ekspertka FOR.

Krystyna Łybacka przyznaje, że gdyby dziś miała jeszcze raz wprowadzać te zmiany, zrobiłaby to inaczej. – Tu potrzebna jest jasna dyspozycja, że szkoła musi zatrudnić specjalistę, warto też, by gminy dostawały na ten cel znaczne pieniądze, tak aby nie mogły ich przeznaczyć na inne cele edukacyjne – mówi była minister edukacji.

Jej zdaniem zmiany dotyczące doradztwa zawodowego powinny zostać przeprowadzone w 2009 r., kiedy do szkół wprowadzono reformę programową. – Jej istota polega przecież na wcześniejszym profilowaniu edukacji młodzieży, tym bardziej potrzebują oni eksperckiego wsparcia, w jakim kierunku powinni się dalej kształcić i w jakim typie szkoły – dodaje.

Hamulec gospodarki

Pracodawcy oraz eksperci od lat alarmują, że największa bariera dla rozwoju gospodarki i przedsiębiorczości to niedopasowanie wykształcenia absolwentów do potrzeb rynku pracy. Uczelnie co roku wypuszczają na rynek pracy nadwyżkę humanistów (to studia oceniane przez maturzystów jako łatwe), podczas gdy rynek pracy domaga się absolwentów studiów ścisłych, techników i szkół zawodowych.

FOR wskazuje, że w latach 2008–2012 stopa bezrobocia osób w wieku 20–24 oraz 25–29 lat zwiększyła się o połowę odpowiednio z 16,9 proc. do 25,3 proc. oraz z 8,2 proc. do 13,1 proc.