Coraz bliżej nam do CSI

Jakiego koloru włosy miał przestępca lub ofiara będzie można ustalić dzięki badaczom z Polski i Holandii, którzy wspólnie opracowali przełomową metodę. Na podstawie materiału genetycznego są w stanie określić z dużą dokładnością kolor włosów człowieka

Aktualizacja: 24.03.2011 18:01 Publikacja: 24.03.2011 18:00

Laboratorium kryminalistyczne

Laboratorium kryminalistyczne

Foto: Fotorzepa, Robert Gardziński Robert Gardziński

Osiągnięcie to jest efektem pracy zespołu Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie przy współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim pod kierownictwem dr. hab. Wojciecha Branickiego oraz zespołu z Erasmus Medical Center w Rotterdamie kierowanego przez prof. Manfreda Kaysera.

Badacze dowiedli, że analizując dowolną próbkę biologiczną, np. ślad DNA ujawniony na miejscu przestępstwa – wystarczy kropla krwi, fragment tkanki lub element kości, – są w stanie określić kolor włosów człowieka. Wystarczy przeanalizować 13 markerów genetycznych

w 11 genach. Na tej podstawie z dokładnością do ponad 95 proc. można określić rudy kolor włosów, z prawdopodobieństwem niemal 90 proc. określa się czarny kolor, a w ponad 80 proc. można stwierdzić, czy człowiek był blondynem czy szatynem. – W genomie człowieka znajduje się ok. 20 tysięcy genów, które są instrukcją funkcjonowania ludzkiego organizmu. U różnych osób mogą istnieć różne warianty tych genów, a ich kombinacja sprawia, że obserwujemy zmienność w zakresie cech osobniczych. Przeprowadzone przez nas prace częściowo opierały się na wynikach uzyskanych z szerokich badań asocjacyjnych (polegają na wykazywaniu związku genów z określonymi cechami), dzięki którym wytypowano geny związane z cechami pigmentacyjnymi u człowieka, tj. kolorem oczu, kolorem włosów i skóry. Zbadaliśmy DNA pochodzące od kilkuset osób z Polski o opisanych przez dermatologa ich cechach pigmentacyjnych i wytypowaliśmy 11 genów, których analiza umożliwia precyzyjne określenie koloru włosów. Analiza polegała na badaniu materiału genetycznego (DNA), a następnie określania jego sekwencji. W laboratorium genetycznym Instytutu Ekspertyz Sądowych już kilka lat temu możliwe było określanie na podstawie analizy materiału DNA rudego koloru włosów. Teraz będziemy mogli określać także inne kolory – mówi dr hab. Wojciech Branicki z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Instytutu Ekspertyz Sądowych.

Pomocna w identyfikacji

Precyzyjne określenie koloru włosów pomoże w określeniu wyglądu fizycznego sprawcy przestępstwa lub ofiary. Według badaczy zastosowanie metody przyspieszy tempo prowadzonych śledztw, a przez to może przyczynić się do usprawnienia funkcjonowania sądów. Metodę będzie można wykorzystać także w identyfikacji np. ofiar wypadków. – Na podstawie szkieletu wzbogaconego o wyniki profilowania DNA można będzie odtworzyć przybliżony obraz twarzy i np. ułatwić rozpoznanie krewnym – mówi dr Branicki. Badania dowiodły, że w genach zawarta jest informacja m.in. o wyglądzie zewnętrznym człowieka, np. kolorze włosów, tęczówki oka czy skóry. Rozszyfrowanie tych informacji zawartych w dowodowym materiale biologicznym przyczyni się do szybszego rozwiązywania zagadek kryminalnych.

Kolor oczu też można rozszyfrować

Dr. Wojciech Branicki opracował także metodę przewidywania koloru oczu. Jej skuteczność została potwierdzona m.in. podczas badania szczątków gen. Sikorskiego.

– Metoda predykcji koloru oczu również polega na analizie określonych wariantów genów, które są związane z kolorem tęczówki oka. Na obecnym etapie badamy sześć pozycji w sześciu różnych genach. Podobnie opracowaliśmy model matematyczny, który umożliwia obliczanie prawdopodobieństwa posiadania określonego koloru oczu po oznaczeniu określonych wariantów genów w badanej próbce DNA. Metoda może być wykorzystywana do analizy każdego rodzaju materiału biologicznego (krwi, nasienia, śliny, także materiału kostnego) – wyjaśnia dr Branicki. Wykorzystuje się ją do identyfikacji szczątków ludzkich. – Oznaczenia koloru oczu prowadzimy wtedy, kiedy policja nie zna tożsamości ofiary (brak więc krewnych, od których można by pobrać materiał porównawczy). Cały czas prowadzimy badania, by uzyskiwać jeszcze lepsze wyniki – mówi.

Jest międzynarodowy patent

Najnowsza metoda określania koloru włosów została już opatentowana. W przygotowaniu dokumentów pomogło działające na UJ Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu. Została także opisana w prestiżowym czasopiśmie „Human Genetics". – Spodziewamy się, że zainteresowane patentem będą firmy, które produkują testy diagnostyczne wykorzystywane następnie przez laboratoria sądowe na całym świecie. Patent sprawia, że metoda ma większe szanse na szybkie wdrożenie. Firma, która wykupuje prawo do patentu, może liczyć na zyski z wdrożenia metody – mówi dr Branicki.

Osiągnięcie to jest efektem pracy zespołu Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie przy współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim pod kierownictwem dr. hab. Wojciecha Branickiego oraz zespołu z Erasmus Medical Center w Rotterdamie kierowanego przez prof. Manfreda Kaysera.

Badacze dowiedli, że analizując dowolną próbkę biologiczną, np. ślad DNA ujawniony na miejscu przestępstwa – wystarczy kropla krwi, fragment tkanki lub element kości, – są w stanie określić kolor włosów człowieka. Wystarczy przeanalizować 13 markerów genetycznych

Pozostało 89% artykułu
Edukacja
MEN zmienia przepisy o frekwencji w szkole. Uczeń nie pojedzie na wakacje we wrześniu
Edukacja
Rusza nowy podcast "Rz" poświęcony edukacji
Edukacja
Marcin Smolik odwołany ze stanowiska szefa CKE
Edukacja
Ćwiek-Świdecka: czy wyniki Szkoły w Chmurze na pewno są takie złe?
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Matriał Promocyjny
Ojcowie na urlopie to korzyści dla ich dzieci, rodzin, ale i firm
Walka o Klimat
„Rzeczpospolita” nagrodziła zasłużonych dla środowiska